De Zwitserse stookmethode – De nieuwe methode om uw houtkachel aan te steken

De meeste mensen steken hun kachel gewoon aan zoals ze altijd al gedaan hebben, maar er is nu een betere manier om dit te doen. Met de Zwitserse stookmethode veranderen we de manier waarop we de haard aan maken. Bij de Zwitserse methode maken we het vuur aan van boven naar beneden en niet meer van beneden naar boven. Het voordeel hiervan is dat er bij het aanmaken van de houtkachel veel minder rook vrij komt en dus voor veel minder overlast zorgt.

Door alle ophef over het hout stoken is het belangrijk dat alle houtstokers op de juiste manier stoken en zo min mogelijk overlast veroorzaken. De Zwitserse stookmethode is een bewezen techniek waar onderzoek naar is gedaan. De Zwitserse methode beperkt de uitstoot van onverbrande deeltjes tot wel 40% in vergelijking met het aansteken van de houtkachel op de traditionele manier.

Wat is de Zwitserse Stookmethode?

De Zwitserse stookmethode is een meer milieuvriendelijke en minder overlast veroorzakende manier om de houtkachel aan te steken. Deze stookmethode is ontwikkeld in Zwitserland om ervoor te zorgen dat er bij het aanmaken van de kachel minder schadelijke stoffen worden uitgestoten door de verbrandingstemperatuur en de lucht circulatie op de meest optimale omstandigheden te houden.

Ook wel bekend als de top-down methode of omgekeerd stoken, is de Zwitserse stookmethode sinds 2018 wetenschappelijk bewezen als de meest milieuvriendelijke stookwijze. Het verschil met de traditionele piramide-opstelling bestaat uit de manier waarop het hout gestapeld en aangestoken wordt. Bij de Zwitserse methode gebeurt dit in een totaal ander tempo, wat resulteert in een schoner en efficiënter verbrandingsproces.

Bij de Zwitserse manier van stoken legt men twee a drie houtblokken plat op de bodem van de kachel, en daarna legt men kruislings geplaatste lagen van steeds kleinere blokken bovenop. Helemaal bovenop stapelt men de aanmaakblokjes en klein aanmaakhout. Wanneer de kachel aangestoken wordt, begint de verbranding bovenaan en werkt zich langzaam naar beneden toe.

Dit resulteert er in dat de kachel tijdens het aanmaken rustiger brandt en dus een gecontroleerde verbrandingssnelheid heeft. Ook is de zuurstoftoevoer optimaal wanneer men de kachel aansteekt, waardoor de verbranding nog efficiënter verloopt.

Benodigde materialen voor de Zwitserse methode

Om de Zwitserse methode optimaal te laten werken, heb je de juiste materialen nodig. Het belangrijkste hierbij is droog haardhout met een vochtpercentage tussen 15 en 18%. Dit kan gemeten worden met een vochtmeter op de gekloofde zijde van het hout. Het is heel belangrijk dat droog hout gebruikt wordt – nat hout zorgt voor een slechte verbranding en veel rook.

Benodigd zijn er 3-4 grote blokken van ongeveer 5-8 centimeter diameter voor de basis. Deze grote blokken vormen het fundament van je opstelling. Daarnaast heb je dunnere houtblokken van 3-5 centimeter diameter nodig voor de tussenlagen. Leg deze met de gekloofde kant naar beneden voor betere luchtstroom en optimale verbranding.

Aanmaakhoutjes of dunne takjes is een must voor een snelle ontbranding. De aanmaakhoutjes komen bovenop de opstelling samen met 2-3 aanmaakblokjes of aanmaakwol. Voor het veilig aansteken kunnen lange lucifers of een gasaansteker gebruikt worden.

Het controleren van het vochtpercentage is geen luxe, maar eigenlijk noodzaak. Hout met meer dan 18% vocht brandt niet goed en zorgt ervoor dat er teveel rook ontstaat, waardoor de voordelen van de Zwitserse methode teniet worden gedaan.

Stap-voor-stap Uitvoering van de Zwitserse methode

Voorbereiding (Stap 1 & 2)

Verzamel houtblokken(niet te dikke stukken), aanmaakhout, aanmaak blokjes en lange lucifers of een aansteker. Begin dan met het openen van de luchttoevoer voor maximale zuurstofvoorziening. Plaats de dikste houtblokken op de bodem van de kachel.

Stapelen (Stap 3 & 4)

Bouw een tweede laag kruislings met middelgrote blokken, waarbij men voldoende ruimte tussen de blokken laat – minimaal 2-3 centimeter voor luchtstroom. Deze ruimte is heel belangrijk voor de zuurstoftoevoer die nodig is voor een schone verbranding. Als de dunste houtjes bovenop gelegt worden als de derde laag, kruislings ten opzichte van de laag eronder dan wordt de luchtcirculatie optimaal bij de verbranding. Leg aanmaakhout en aanmaakblokjes daar bovenop.

Aansteken (Stappen 5-6)

Steek de aanmaakblokjes bovenaan aan met een lange lucifer of aansteker. Let erop dat er voldoende aanmaakmateriaal aangestoken wordt om zo een betrouwbare start te krijgen. Laat de kacheldeur een paar minuten op een kiertje staan voor de ideale trek.

Kijk naar het vuur dat langzaam naar beneden brandt – dat is een kenmerkende eigenschap van de Zwitserse stookmethode. Wanneer de vlammen stabiel zijn en het hout aangebrand is, kan de deur dicht gedaan worden en de luchttoevoer aangepast worden.

Onderhoud en bijvullen (Stappen 7-8)

Pas de luchttoevoer aan zodat die ongeveer 25-30% open is als de kachel op temperatuur is. Zo wordt de verbranding optimaal en brand de kachel niet te hard. Vul bij wanneer het gloei bed goed te zien is en er nog maar kleine vlammen te zien zijn. Zet wel eerst de luchtschuif weer open voor optimale trek. Open de deur voorzichtig om rookterugslag te voorkomen.

Verschil met de traditionele stookmethode

De traditionele methode, waarbij het vuur van onder naar boven wordt aangestoken in een piramide opstelling is fundamenteel afwijkend van Zwitsers stoken. Bij de traditionele methode ontstaat drie keer meer rook in de eerste 20 minuten omdat het vuur zo snel opbouwt.

De Zwitserse methode bereikt daarentegen veel sneller de optimale verbrandingstemperatuur. Dit snelle temperatuur stijgen zorgt voor de complete verbranding van houtgassen, wat resulteert in de karakteristieke schone vlammen. Studies tonen aan dat er tijdens de Zwitserse methode 40% minder onverbrande deeltjes voorkomen.

Waar de traditionele stookmethode vaak resulteert in een koude, rokerige start, zorgt de Zwitserse methode voor directe hitte en minimale rookontwikkeling. Dat maakt het verschil vooral merkbaar in de eerste fase van het stoken.

Veelgemaakte Fouten vermijden

Er is een kritieke fout die veel mensen maken: ze sluiten de luchttoevoer helemaal en dat kan leiden tot rookterugslag en onvolledige verbranding. Sluit de luchttoevoer nooit helemaal af om een continue zuurstoftoevoer te hebben en een schone verbranding te behouden.

Gebruik nooit te vochtig hout, nooit hoger dan 18%. Nat hout leidt tot een slechte verbranding, veel rook en weerhoudt de kachel van een goede verbranding. Investeer in een vochtmeter en test het hout altijd op de gekloofde kant na het hout nog een keer te kloven. Dit is de beste plaats waar het vochtgehalte van het hout het beste gemeten kan worden. Leg nooit te veel houtblokken op elkaar, want er moet altijd voldoende ruimte tussen zitten. Als dat niet zo is dan kan er geen zuurstof circuleren en wordt de verbranding gewoon dood gestikt. Dat is een van de meest gemaakte fouten die de hele methode in de weg zit.

Nooit, maar dan ook nooit gebruik je behandeld hout, spaanplaat of kunststof materiaal in de kachel. Deze dingen produceren giftige dampen en zijn slecht voor de gezondheid en het milieu.

Stooktips voor Optimaal Resultaat bij het Stoken met je Houtkachel

Om de beste resultaten te behalen is het het beste om houtsoorten zoals beuk, eik, berk of els te gebruiken. Deze harde houtsoorten geven veel meer warmte af en branden langer dan zachte houtsoorten.

Laat het hout minimaal 2 jaar drogen voordat het gestookt gaat worden om de beste verbranding te krijgen.

Haal de aslade regelmatig leeg, anders vermindert de luchttoevoer en heeft de houtkachel een minder efficiënte verbranding. Laat de kachel helemaal afkoelen voordat de as verwijdert wordt en bewaar deze in een metalen container buiten het huis.

Laat elke jaar het rookkanaal vegen door een schoorsteenveger. Als het rookkanaal schoon is, verhoogt dat de trek en voorkomt men schoorsteenbranden. Dit onderhoud voorkomt onnodige aanslag van roet en creosoot.

Veelgestelde Vragen

Hoe lang duurt het voordat de Zwitserse methode volledig brandt? Gemiddeld duurt het 15-20 minuten voordat alle lagen goed vlam vatten, afhankelijk van de houtsoort en stapeling.

Kan ik de Zwitserse methode gebruiken in elke houtkachel? Ja, deze methode werkt in elke houtkachel en open haard, maar controleer altijd de instructies van je specifieke model. Sommige moderne kachels hebben speciale luchtregelingen die geoptimaliseerd kunnen worden voor de Zwitserse methode.

Wat moet ik doen als er toch veel rook ontstaat? Controleer of het hout droog genoeg is (onder 18% vocht), en zorg dat er voldoende ruimte tussen de houtblokken is. Vaak is te vochtig hout of onvoldoende luchtstroom de oorzaak van rookproductie.

Hoeveel hout heb ik nodig per stookbeurt? Voor een gemiddelde kachel van 6-8 kW is 1-2 kg hout per uur voldoende, wat overeenkomt met 2-3 middelgrote blokken.